Metodyka wyceny

Wycena nieruchomości jest procesem, który określa wartość budynku, mieszkania lub lokalu użytkowego, przy wykorzystaniu różnorodnych podejść, metod i technik. Przy wyborze określonego podejścia Rzeczoznawca jest zobligowany do stosowania przepisów prawa, zawartych w Ustawie o gospodarce nieruchomościami i Rozporządzeniu Rady Ministrów, które wskazują, jakie standardy są właściwe przy szacowaniu określonej wartości.

Wyboru właściwej metody i techniki szacowania nieruchomości dokonuje Rzeczoznawca Majątkowy, uwzględniając w szczególności: cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, przeznaczenie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stan jej zagospodarowania oraz dostępne dane o cenach nieruchomości podobnych. Odpowiednio dobrany sposób wyceny dla poszczególnych typów nieruchomości sprzyja zapewnieniu obiektywizmu i rzetelności, w różnego typu postępowaniach administracyjnych, sądowych oraz sprawach majątkowych.

Rodzaje wartości nieruchomości:

Wartość rynkowa

Wartość dochodowa

Wartość odtworzeniowa

Wartość katastralna

Wartość indywidualna

Wartość godziwa

  • Wartość rynkowa

    Wartość rynkową określa się dla nieruchomości, które są lub mogą być przedmiotem obrotu rynkowego. Wartość rynkowa określana jest w wyniku analizy danych dotyczących sprzedanych w ostatnim czasie nieruchomości podobnych do wycenianej. Określenie wartości rynkowej nieruchomości poprzedza się analizą rynku nieruchomości w szczególności w zakresie uzyskiwanych cen, stawek czynszów oraz warunków zawarcia transakcji. Aby określić wartość rynkową nieruchomości należy zastosować podejście porównawcze albo podejście dochodowe. Stosując podejście porównawcze należy znać ceny transakcyjne nieruchomości podobnych do nieruchomości wycenianej a także cechy tych nieruchomości mające wpływ na wysokość ich cen. Stosując podejście dochodowe zakłada się, że nieruchomość przyniesie właścicielowi dochód w przypadku jej wynajęcia. Należy więc znać stawki czynszu lub inne dochody z nieruchomości stanowiącej przedmiot wyceny oraz z nieruchomości podobnych.

    Wartość rynkowa to najbardziej prawdopodobna cena możliwa do uzyskania na rynku, przy przyjęciu następujących założeń:

    • strony umowy są od siebie niezależne i działają w sposób racjonalny, nie kierując się szczególnymi motywami,
    • strony mają stanowczy zamiar zawarcia umowy,
    • strony są świadome współistniejących okoliczności mających wpływ na cenę,
    • strony nie działały w sytuacji przymusowej,
    • upłynął okres niezbędnego wyeksponowania nieruchomości na rynku przy zastosowaniu odpowiedniej reklamy oraz czasu potrzebnego do wynegocjowania warunków umowy, biorąc pod uwagę charakter nieruchomości oraz stan rynku.
  • Wartość odtworzeniowa

    Wartość odtworzeniowa to kwota, jaką musielibyśmy zapłacić za nabycie gruntu oraz wybudowanie budynków i innych obiektów, by mieć taką nieruchomość, jaka podlega wycenie. Określa się dla nieruchomości, które ze względu na obecne użytkowanie lub przeznaczenie nie są lub nie mogą być przedmiotem obrotu rynkowego, a także jeżeli wymagają tego przepisy szczególne (np. na rynku nie było transakcji sprzedaży nieruchomości, które byłyby podobne do wycenianej (np. czynne obiekty wojskowe). Wartość odtworzeniowa nieruchomości jest równa kosztom jej odtworzenia, z uwzględnieniem stopnia zużycia. Przy określaniu wartości odtworzeniowej nieruchomości odrębnie określa się wartość gruntów i wartość jego części składowych. Za wartość gruntu przyjmuje się nakłady, jakie należałoby ponieść na zakup gruntu o takich samych cechach. Za wartość części składowych gruntu przyjmuje się kwotę równą nakładom potrzebnym do ich odtworzenia lub ich zastąpienia, pomniejszonym o wartość zużycia tych części składowych.

    Określenie wartości odtworzeniowej wymaga:

    • oszacowania wartości gruntu przy istniejącym użytkowaniu,
    • oszacowania kosztu odtworzenia brutto budynków i innych składników nieruchomości,
    • określenia wartości zużycia budynków i innych składników wynikającego z wieku, stanu technicznego, zestarzenia się ekonomicznego i funkcjonalnego, na skutek wpływu czynników środowiskowych i innych,
    • określenia kosztu odtworzenia netto jako różnicy kosztu odtworzenia brutto i potrąceń odpowiadających wartości zużycia.
  • Wartość katastralna

    Wartość katastralną nieruchomości ustala się na podstawie oszacowania nieruchomości reprezentatywnych dla poszczególnych rodzajów nieruchomości na obszarze danej gminy. Jeżeli nieruchomości reprezentatywne były przedmiotem obrotu, wartość katastralną ustala się z wykorzystaniem cen transakcyjnych tych nieruchomości. Wartości katastralne, ustalone w procesie powszechnej taksacji nieruchomości, powinny uwzględniać różnice, jakie występują między poszczególnymi nieruchomościami oraz zbliżenie do wartości rynkowej możliwe do uzyskania przy zastosowaniu zasad przyjętych dla masowej wyceny. Wartości katastralne wykorzystuje się do ustalania podstawy opodatkowania podatkiem od nieruchomości, a także w zakresie określonym niniejszą ustawą albo przepisami odrębnych ustaw, przy określaniu wartości nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa lub właściwej jednostki samorządu terytorialnego, albo przy wykonywaniu czynności urzędowych, do których wykonania niezbędne jest określenie wartości nieruchomości.

WARTOŚĆ RYNKOWA WARTOŚĆ ODTWORZENIOWA WARTOŚĆ KATASTRALNA WARTOŚĆ BANKOWO-HIPOTECZNA
Określa się dla nieruchomości, które są lub mogą być przedmiotem obrotu Określa się dla nieruchomości, które ze względu na obecne użytkowanie lub przeznaczenie nie są lub nie mogą być przedmiotem obrotu rynkowego Ustala się dla nieruchomości, o których mowa w przepisach o podatku od nieruchomości Określa się zgodnie z regulaminem banku

Podejścia, metody i techniki szacowania nieruchomości

W metodyce wyceny wyróżnia się cztery podejścia, które obejmują metody, a te obejmują techniki wyceny.

Wyceny nieruchomości dokonuje się przy zastosowaniu podejść: porównawczego, dochodowego lub kosztowego, albo mieszanego. W celu określenia wartości rynkowej stosuje się podejście porównawcze lub dochodowe, wartość odtworzeniową określa się przy zastosowaniu podejścia kosztowego. Zróżnicowanie podejść jest uzależnione od czynników wpływających na wartość nieruchomości, a także od rodzaju określanej wartości. W każdym z podejść stosuje się właściwe dla przyjętych w nim założeń, czyli metody wyceny oraz techniki szacowania nieruchomości.

  • Podejście porównawcze

    Polega na określeniu wartości nieruchomości przy założeniu, że wartość ta odpowiada cenom, jakie uzyskano za nieruchomości podobne do nieruchomości wycenianej. Przy wycenie nieruchomości podejściem porównawczym niezbędna jest znajomość cen transakcyjnych nieruchomości podobnych, a także ich cech. Podejście porównawcze należy do preferowanych sposobów określania wartości nieruchomości  i jest najczęściej stosowane w praktyce. Źródłem informacji o cenach transakcyjnych nie mogą być informacje o transakcjach, w których wystąpiły szczególne warunki zawarcia transakcji, których cena rażąco odbiega od średnich cen uzyskiwanych na rynku nieruchomości.  W podejściu porównawczym stosowane są trzy metody, metoda porównywania parami, metoda korygowania ceny średniej i metoda analizy statystycznej rynku.

  • Podejście dochodowe

    Przy stosowaniu podejścia dochodowego konieczna jest znajomość dochodu uzyskiwanego lub możliwego do uzyskania z czynszów i z innych dochodów z wycenianej nieruchomości oraz nieruchomości podobnych. Podejście dochodowe polega na określaniu wartości nieruchomości przy założeniu, że nabywca zapłaci za nią cenę, której wysokość jest uzależniona od przewidywanego dochodu, jaki uzyska z nieruchomości. Podejście dochodowe stosowane jest do określenia wartości nieruchomości przynoszących lub mogących przynieść dochód. Przy zastosowaniu tego podejścia niezbędna jest znajomość dochodu uzyskiwanego lub możliwego do uzyskania z czynszów lub innych dochodów z nieruchomości stanowiącej przedmiot wyceny oraz z nieruchomości podobnych. Za podstawowe źródło dochodów z nieruchomości uznaje się czynsz, natomiast dodatkowe źródła dochodów to np. opłaty za miejsca parkingowe, reklamy umieszczone na nieruchomości, itp. Podejście dochodowe przy wycenie nieruchomości wykorzystuje teorię wartości pieniądza w czasie. Procedura określania wartości sprowadza się do określenia przyszłej prognozowanej wartości dochodów lub strumieni pieniężnych, a następnie przeliczenia tej wartości na dzień dokonania wyceny. W celu ustalenia wartości przyszłych prognozowanych dochodów na chwilę obecną należy je odpowiednio pomniejszyć ze względu na czynnik czasowy, czyli zdyskontować. W podejściu dochodowym stosowane są dwie metody, metoda inwestycyjna i metoda zysków.

  • Podejście kosztowe

    Jest jedynym podejściem do określenia wartości odtworzeniowej nieruchomości. Polega na określeniu wartości nieruchomości przy założeniu, że wartość odpowiada kosztom jej odtworzenia pomniejszonym o wartość zużycia nieruchomości. Oddzielnie określa się tu koszt nabycia gruntu i koszt odtworzenia jego części składowych. Kosztem nabycia gruntu jest wartość rynkowa gruntu o takich samych cechach. Wartość gruntu określa się stosując podejście porównawcze, na podstawie analizy rynku nieruchomości gruntowych niezabudowanych, następnie należy do niej dodać wartość odtworzeniową np. budynku wzniesionego na tym gruncie. Proces określania wartości odtworzeniowej nieruchomości sprowadza się do określenia kosztu odtworzenia obiektu w stanie nowym, określenia stopnia jego zużycia, obliczenia współczynnika zużycia i określenia wartości odtworzeniowej. W podejściu kosztowym stosowana jest metoda kosztów odtworzenia i metoda kosztów zastąpienia. Metoda kosztów odtworzenia zakłada wzniesienie obiektu identycznego z wycenianym o identycznej konstrukcji, technologii i materiałach budowlanych. Zakłada się także identyczny koszt dokumentacji projektowej i nadzoru budowlanego określonych na podstawie danych z dnia wyceny. Metoda kosztów zastąpienia polega na określeniu kosztów wzniesienia obiektu, który spełniałby taką samą funkcję, jak obiekt wyceniany, lecz przy zastosowaniu współczesnej technologii i materiałów.

  • Podejście mieszane

    Podejście mieszane jest połączeniem podejścia dochodowego i porównawczego. Rzeczoznawca bierze pod uwagę nieruchomości podobne do wycenianej i dochody, jakie te nieruchomości dostarczają. W podejściu mieszanym mogą być stosowane elementy innych podejść. Jest stosowane, gdy przepisy prawa ze względu na specyfikę nieruchomości lub wycenianych praw nakazują stosowanie nietypowych metod lub procedur stanowiących kombinację rożnych podejść i metod. W podejściu mieszanym stosuje się metodę pozostałościową, metodę wskaźników szacunkowych gruntów i metodę kosztów likwidacji. Metoda pozostałościowa jest stosowana, gdy na nieruchomości mają zostać przeprowadzone roboty budowlane. Określana jest tu wartość rynkowa nieruchomości stanowiąca różnicę między wartością po wykonaniu robót oraz wartości przeciętnych kosztów tych robót uwzględniając zysk inwestora. Metoda wskaźników szacunkowych gruntów jest stosowana do określenia wartości nieruchomości przeznaczonych na cele rolne lub leśne w przypadku braku danych o transakcjach rynkowych. W metodzie kosztów likwidacji określa się koszt likwidacji obiektów budowlanych rozumiany jako wartość materiałów porozbiórkowych pomniejszoną o koszty robót rozbiórkowych włącznie z uporządkowaniem terenu.

WARTOŚĆ RYNKOWA ODTWORZENIOWA
PODEJŚCIE PORÓWNAWCZE DOCHODOWE MIESZANE KOSZTOWE
METODA PORÓWNANIA PARAMI INWESTYCYJNA POZOZSTAŁOŚCIOWA KOSZTÓW ODTWORZENIA
KORYGOWANIA CENY,ŚREDNIEJ ZYSKÓW STAWKI SZACUNKOWEJ,GRUNTU KOSZTÓW ZASTĄPIENIA
ANALIZY STATYSTYCZNEJ,RYNKU KOSZTÓW LIKWIDACJI
TECHNIKA KAPITALIZACJI PROSTEJ ELEMENTÓW SCALONYCH
DYSKONTOWANIA
STRUMIENI PIENIĘŻNYCH
WSKAŹNIKOWA
SZCZEGÓŁOWA

Metoda porównywania nieruchomości parami (MPNP)

Przy stosowaniu metody porównywania parami, porównuje się nieruchomość wycenianą, kolejno z nieruchomościami podobnymi. Wartość określa się poprzez korygowanie cen transakcyjnych. Metoda porównywania nieruchomości parami (MPNP) jest efektywna dla nieruchomości, dla których istnieje obrót mniej stabilny i mniej masowy, na tyle rzadki aby trudno było mówić o bezpośrednim kształtowaniu się średnich cen. Same nieruchomości muszą być stosunkowo mało zróżnicowane co do cech rynkowych i w związku z tym można wprowadzać niewielkie poprawki i różnice w cechach rynkowych.

Metoda korygowania ceny średniej (MKCŚ)

Przy stosowaniu metody korygowania ceny średniej do porównań, przyjmuje się co najmniej kilkanaście nieruchomości podobnych, dla których znane są ceny transakcyjne, warunki zawarcia transakcji oraz cechy tych nieruchomości. Wartość nieruchomości, będąca przedmiotem wyceny, określa się poprzez korektę średniej ceny nieruchomości, podobnej do współczynników korygujących. Metoda ta jest efektywna przy określaniu wartości nieruchomości, dla których istnieje stabilny obrót, a cechy nieruchomości są silnie zestandaryzowane i mało zmienne.

Metoda analizy statystycznej rynku (MASR)

W przypadku nieruchomości komercyjnych, dla których nie mamy do czynienia z płynnym rynkiem, cenami średnimi, ani z nieruchomościami o mało zróżnicowanych cechach, jest to jedyna metoda, która jest w stanie uwzględnić elementy tych nieruchomości. Jej istota polega na przeanalizowaniu wpływu zmienności cech nieruchomości na ich wartość oraz pełnego spektrum zmienności cen występujących na rynku. Metoda ta jest najbardziej pracochłonna i wymaga zastosowania zaawansowanych metod i narzędzi, wymagających wyższego poziomu kompetencji na etapie analizy rynku.

PODEJŚCIE
PORÓWNAWCZE
Polega na określeniu wartości nieruchomości przy założeniu, że:

· wartość ta odpowiada cenom, jakie uzyskano za nieruchomości podobne, które były przedmiotem obrotu rynkowego,

· wartość nieruchomości koryguje się ze względu na cechy różniące te nieruchomości i ustala z uwzględnieniem zmian poziomu cen wskutek upływu czasu.

Podejście porównawcze stosuje się, jeżeli:

· znane są ceny nieruchomości podobnych do nieruchomości wycenianych

· znane są cechy tych nieruchomości wpływających na poziom ich cen

METODA
PORÓWNANIA PARAMI
Przy metodzie porównywania parami porównuje się nieruchomość będącą przedmiotem wyceny, której cechy są znane, kolejno z nieruchomościami podobnymi:

· które były przedmiotem obrotu rynkowego,

· dla których znane są ceny transakcyjne,

· dla których znane są warunki zawarcia transakcji,

· dla których,znane są cechy nieruchomości

METODA KORYGOWANIA
CENY ŚREDNIEJ
Przy metodzie analizy statystycznej rynku do porównań przyjmuje się grupę nieruchomości reprezentatywnych dla rynku właściwego miejscowo ze względu na położenie wycenianej nieruchomości jeżeli:

· były one przedmiotem obrotu rynkowego,

· znane są ich ceny transakcyjne,

· znane są warunki zawarcia transakcji,

· znane są cechy tych nieruchomości

METODA
ANALIZY STATYSTYCZNEJ RYNKU
Przy metodzie analizy statystycznej rynku, do porównań przyjmuje się próbę nieruchomości reprezentatywnych. Wartość nieruchomości określa się przy użyciu metod stoso­wanych do analiz statystycznych.